
Algebraic Notation of Chess (Kí hiệu cờ vua đại số)
Kí hiệu cờ vua đại số là cách biểu diễn các nước đi trong một ván cờ vua bằng các kí hiệu quân cờ kết hợp với vị trí của các ô trên bàn cờ. Các kí hiệu này được dùng để ghi chép, lưu trữ lại các ván đấu đã và đang diễn ra.
1. Kí hiệu các ô trên bàn cờ
a. Hàng: Trên bàn cờ vua có 8 hàng được đánh thứ tự bằng các số từ 1 đến 8. Hàng 1 và 2 là nơi đặt các quân cờ trắng, hàng 7 và 8 đặt các quân cờ đen, hàng 4 và 5 là các hàng trung tâm của bàn cờ.
b. Cột: Cùng với 8 hàng, trên bàn cờ vua có 8 cột được đánh thứ tự lần lượt là a, b, c, d, e, f, g, h.
Cùng với nhau, các hàng và cột tạo nên từng cặp tọa độ khác nhau trên bàn cờ. Tên một ô là sự kết hợp của tên một cột với số một hàng. (VD: ô a1 nằm trên cột a và hàng 1, ô g5 nằm trên cột g và hàng 5, ... )
(ô a1 và ô g5 trên bàn cờ - Ảnh minh họa)
2. Kí hiệu của các quân cờ (kí hiệu Quốc tế)
Tên quân cờ | Kí hiệu và chú thích |
Quân vua | kí hiệu là K (viết tắt của King trong tiếng Anh) |
Quân hậu | kí hiệu là Q (viết tắt của Queen trong tiếng Anh) |
Quân xe | kí hiệu là R (viết tắt của Rook trong tiếng Anh) |
Quân tượng | kí hiệu là B (viết tắt của Bishop trong tiếng Anh) |
Quân mã | kí hiệu là N (theo quy ước - tên tiếng Anh là Knight) |
Quân tốt | không có kí hiệu (đối với nước đi tốt thì chỉ cần ghi tên ô mà nó tới) |
3. Kí hiệu nước đi
a. Quy tắc chung
Kí hiệu của một nước đi phát triển quân thông thường:
<Tên quân cờ><ô đến>
VD: Qh5, Rc3, ...
Trong trường hợp một bên có hai hay nhiều quân cùng có thể đến một ô thì phải phân định bằng cách chú thích thêm hàng hoặc cột của quân cần di chuyển.
Trường hợp khác cột: Ghi thêm tên hàng
VD: Trắng có hai quân mã ở b1 và f3 đều có thể đến ô d2.
(Trắng có hai quân mã ở b1 và f3 đều có thể đến ô d2 - Ảnh minh họa)
Biểu diễn nước đi của các quân mã:
+ Mã ở ô xanh (b1): Nbd2
+ Mã ở ô đỏ (f3): Nfd2
Trường hợp khác hàng: Ghi thêm tên cột
VD: Trắng có hai quân xe ở g1 và g8 đều có thể đến ô g6.
(Trắng có hai quân xe ở g1 và g8 đều có thể đến ô g6 - Ảnh minh họa)
Biểu diễn nước đi của các quân xe:
+ Xe ở ô xanh (g8): R8g6
+ Xe ở ô đỏ (g1): R1g6
Trường hợp khác cả hàng và cột: Ghi thêm tên ô
VD: Trắng có ba quân hậu ở e4, h1 và h4 đều có thể đến ô e1.
(Trắng có ba quân hậu ở e4, h1 và h4 đều có thể đến ô e1 - Ảnh minh họa)
Biểu diễn nước đi của Hậu ở ô đỏ (h4): Qh4e1
b. Nước ăn quân
Nước ăn quân thường được kí hiệu bằng dấu "x". Công thức đầy đủ:
<tên quân cờ>x<ô đến>
VD: Các nước ăn quân của các quân cờ:
c. Nước phong cấp
Nước phong cấp cho Tốt được kí hiệu bởi dấu "=". Công thức:
<nước đi của Tốt>=<quân đã phong cấp>
VD: Phong cấp cho Tốt:
(Xem các nước đi ở bảng chú thích bên phải)
d. Nước nhập thành
Kí hiệu nhập thành gần (cánh Vua) và xa (cánh Hậu):
Nhập thành gần: O-O Nhập thành xa: O-O-O
e. Nước chiếu/ chiếu hết
Kí hiệu các nước chiếu và chiếu hết:
Nước chiếu (+) Chiếu hết (#)
VD: Chiếu và chiếu hết: